Orta Seviye | Metro İstasyon İlanını Düzeltme

■ Giriş.

https://youtube.com/shorts/Oeu0HIevvpw?si=uC7j8g6mTXMXLxMh

Metroda sıkça gördüğümüz bir uyarı yazısıdır. Burada yazılanlardan hangisini düzeltmek gerekir?

■ ‘Balpasma’ tek bir kelime değildir.

‘Balpasma’nın temel biçimi olarak görülebilen ‘balpasmak’, sözlükte ayrı bir başlık altında yer almamaktadır. Yani, ‘balpasmak’ tek bir kelime değil, ‘bal’+(ı)+’pasmak’ (2-3 kelime) yapısından oluşan bir söz öbeğidir (phrase, 句). Türkçe’de kelimeler arasına boşluk konulması kuralına göre, bu ifade ‘bal pasmak’ şeklinde yazılmalıdır.

■ ‘Arası’ ve ‘Geniş’ ilişkisi.

‘Arası’nın sözlükteki tanımı aşağıdaki gibidir.

Bu şekilde, arası mesafeyi de gösterebilir, alanı da. İlkinde olduğu gibi mesafeyi gösterdiğinde, uzak, yakın gibi yüklemlerle uyum sağlayabilir; ikincisinde olduğu gibi alanı gösterdiğinde, dar, geniş gibi yüklemlerle uyum sağlayabilir.
Elbette, peron ile trenin arasının geniş olduğunu söylemek yanlış bir ifade değildir. Ancak, peron ile trenin arasını algıladığımız birim, santimetrekare (cm²) gibi bir alan birimi değil, santimetre (cm) yani uzunluk birimidir. Bu nedenle, daha uygun bir yüklemi seçmemiz gerekirse, ‘geniş’ten ziyade ‘uzak’ demek daha doğru olur.

✓ [Daha Fazla Bilgi] ‘Arası’ ve ‘Aralık’

Arası

• Yerli kelime
• Bir yerden başka bir yere veya bir nesneden başka bir nesneye kadar olan mesafe veya boşluk.
  → Somut olanların yanı sıra soyut olanların arasındaki mesafe farkını da gösterir.
• Örnek: 'Dünya ile Güneş arasıuzaktır.', 'Gökyüzü ile yer arası…', 'Eş (arkadaş, sevgili) arasıiyidir.'

Aralık (間隔)

• Çince kökenli kelime
• Zaman veya mekân açısından oluşan boşluk
  → Nesneler arasındaki açıklığın öznel olarak sayısallaştırılabilmesi
• Örnek: 'Otobüsler 10 dakika aralıklageliyor.', 'Yanımdaki kişiyle aralıkaçtım.'